کاشی کاری های مساجد، خطوطی در هم رفته و آیاتی ناخوانا

مساجد یکی از اماکنی هستند که اکثر ایرانی ها به آنجا رفت و آمد می کنند. بسیاری از مردم برای ادای فریضه نماز به مساجد می روند و اقشار دیگر به مناسبت های دیگری همانند عزاداری، مجالس ترحیم و ... یک بار هم که شده به مسجد می روند. از این لحاظ مساجد به واسطه ویژگی های خاصی که دارند می توانند به نوبه خود تاثیرات فرهنگی و مذهبی بالایی بر افرادی داشته باشند که در آنجا حضور می یابند.

یکی از خصوصیات مساجد نوع معماری خاص و متفاوت آن با بقیه اماکن است. معماری مساجد معمولا شامل گنبد، گلدسته و کاشی کارهایی است که عمدتا با آیاتی از قرآن تزیین شده اند. استفاده از آیات قرآن در معماری مساجد علاوه بر زینت بخشیدن به مساجد می تواند برای دقایقی هم که شده انسان را نسبت به مسائل مذهبی و معنوی متذکر سازد. اما واقعیت این است که این آیات چنان تو در تو و با خطوط پیچ در پیچ نوشته شده اند که نه زیبایی خاصی به مساجد می بخشند و نه پیامی را به انسان منتقل می کنند. این سبک استفاده از آیات قرآن که در معماری برخی مساجد قدیم استفاده می شده است بدون تغییر خاصی هم اینک نیز استفاده می شود و مساجد پر شده است از آیاتی که ناخوانا هستند.

البته استفاده از نوشته ها و خطوط در بناهای قدیمی نیز مسبوق به سابقه بوده است چنان که در بسیاری از آثار به جا مانده از ایران باستان می توان کتیبه های زیادی را یافت. اما برعکس آنچه در مورد آیات قرآن در مساجد امروزی اتفاق افتاده است نگارندگان کتیبه ها علاقمند بوده اند که افراد مختلف قادر به خواندن کتیبه ها باشند و پیام آن را دریافت کنند. در حقیقت نکته ظریفی در این کتیبه ها وجود دارد و آن اینکه در تعداد زیادی از آنها علاوه بر زبان فارسی باستان از دو زبان رسمی دیگر آن زمان یعنی عیلامی و بابلی نیز استفاده شده است تا اقوام مختلف آن زمان که در حوزه امپراطوری ایران قرار داشته اند متن کتیبه را متوجه شوند. به عنوان نمونه می توان به کتیبه های گنج نامه اشاره کرد که متن های آن در سه ستون و به سه زبان مختلف نوشته شده اند.

 

به دیگر سخن، هدف نگارندگان کتیبه ها نشان دادن میخ های خط میخی نبوده است بلکه هدف آنها این بوده است که دیگران نیز کتیبه ها را بخوانند و به عظمت امپراطوری آن زمان پی ببرند. همچنین از آنجا که سرزمین ایران بین اقوام مختلف دست به دست می شده است کتیبه ها معمولا بر فراز بلندی ها حک می شده اند تا از آسیب زمانه در امان بمانند که البته چنین نیز شده است. در واقع ما یک هوشمندی را در نگارندگان این کتیبه ها مشاهده می کنیم که قصد معرفی کردن و جاودانگی خویش را داشته اند و بطور برعکس یک کج سلیقگی در استفاده از آیات قرآن را مشاهده می کنیم که باعث شده که آیات این کتاب جاودانه در مساجد که مذهبی ترین مکانها هستند مهجور بمانند.

برای اصلاح وضع موجود گام اول می تواند تدوین یک استاندارد برای مساجد باشد. اصولا باید مشخص شود که مساجد تا چه حد و چگونه باید تزیین شوند. تدوین این استاندارد و عمل به آن باعث خواهد شد تا بسیاری از کاشی کاری ها و تابلوهای زینتی ولی بی اثر که حاوی آیات قرآن با خطوط پیچ و تاب خورده هستند و متاسفانه گاهی اوقات از نقوش پرندگان و حیوانات  نیز در آنها استفاده شده است و هزینه های گزافی نیز برای آنها پرداخت می شود از مساجد جمع آوری شده و مساجد روی سادگی به خود ببینند. در فضای داخلی مساحد آن چیزی که بیشتر از همه نیاز آن احساس می شود متن تعقیبات نماز است که می تواند با خطوط خوانا و درشت در مقابل نماز گزاران نوشته شود. آنجا هم که نیاز به استفاده از آیات قرانی وجود دارد می توان از خطوط زیبای و خوانا استفاده نمود. همچنین می توان ترجمه فارسی آیات قرآن را نیز در زیر آن ها نوشت تا مخاطب معنی آیات را متوجه شود. به تعبیر دیگر بجای پیچیده و متکلف کردن می توان به سمت آسان کردن و همه گیر کردن گام برداشت. در پایان باید یاداور شود که مسجد اولین و مهمترین پایگاه مذهبی است و هر اصلاحی در مسجد باعث اصلاح بزرگتری در جامعه مذهبی ما خواهد شد.

ایده ای برای کاهش تعداد گناهان و کارهای ناشایست

اکثر ما بدلیل فراموشی یاد خدا دچار گناه می شویم. بعد از انجام گناهان پشیمان می شویم ولی بعد از مدتی دوباره مرتکب گناه می شویم و بعد دوباره پشیمان می شویم و این وضعیت دائما تکرار می شود. حال اگر بتوانیم بیشتر به یاد خدا باشیم و بیشتر راجع به اثرات گناه و کارهای ناشایست حساس باشیم کمتر آنها را انجام خواهیم داد.

یک راه موثر برای حساس کردن خود نسبت به کارهایی که انجام می دهیم یادداشت آنهاست. چنانچه هر روز کارهای روزانه خود را ثبت کنیم در حقیقت یک کارنامه اعمال شخصی برای خود درست کرده ایم که شامل کارهای خوب و بدی است که در آن روز انجام داده ایم. هیچ انسانی دوست ندارد که وقتی به کارهای روزانه اش نگاه می اندازد مجموعه ای از کارهای زشت و ناپسند را ببیند بلکه دوست دارد از مرور کارهای خوبی که انجام داده لذت ببرد. بدین ترتیب با یادداشت کارهای هر روز می توانیم به حساب خود بپردازیم قبل از اینکه به حسابمان بپردازند.

برای این کار من برای خودم در نرم افزار اکسل یک فایلی درست کردم که سطرهای آن روزها و ستونهای آن شامل لیستی از کارهای خوب و بدی بود که در روز ممکن بود با آن مواجه شوم. این ستون ها شامل کارهایی نظیر نمازهای یومیه، مطالعه، دعا به عنوان کارهای خوب و همچنین شامل کارهایی نظیر اذیت کردن، غیبت، فکرهای پریشان و گناهان کبیره به عنوان کارهای ناشایست بود. همچنین در این فایل یک روزشمار هم قرار داده بودم تا تعداد روزهایی که گناه نکرده ام مشخص شود. یک فایل نمونه می تواند به صورت زیر باشد.

گناهان کبیره	بدخلقی	غیبت	دعا	مطالعه (ساعت)	نماز مغرب و عشا	نماز ظهر و عصر	نماز صبح	روزشمار	ایام هفته
			تعقیبات نماز	2	ادا	ادا- مسجد	ادا	1	شنبه
			تعقیبات نماز	3	ادا	ادا- مسجد	ادا	2	یکشنبه
			تعقیبات نماز	3	ادا	ادا- مسجد	ادا	3	دوشنبه
				2	ادا	ادا- مسجد	ادا	4	سه شنبه
		آقای ...		؟	؟	؟	؟	1	چهارشنبه
				؟	؟	؟	؟	2	پنج شنبه
				1	ادا	ادا	ادا	3	جمعه
			دعای روز	3	ادا	ادا	قضا	1	شنبه
				2	ادا	ادا	ادا	2	یکشنبه
...	...	...	...	...	...	...	...	...	...

ساخت این فایل اثرات جالبی دارد. از آنجا که باید کارهای روزانه  را ثیت کنیم سعی می کنیم تا رفتارمان را کنترل کنیم تا کارنامه سیاهی نداشته باشیم. همچنین استفاده از این کارنامه باعث می شود تا در کارهای روزانه دقت بیشتری کنیم و کوچکترین ثوابی که انجام داده ایم را هم مد نظر قرار دهیم چون باعث بهبود وضعیتمان در کارنامه می شود. با استفاده از این فایل همچنین حساب و کتاب نمازهای قضایمان را نیز بدست می آوریم.

اگر برای اولین بار است که اعمالتان را یادداشت می کنید در ابتدا خیلی وسواس به خرج ندهید. تعداد ستونها را هم خیلی زیاد نکنید که حوصله پر کردنشان را نداشته باشید. همچنین گاهی اوقات انسان فراموش می کند تا کارهای چند روزش را یادداشت کند. مثلا نمی داند فلان روز نمازش قضا شده است یا نه؟ این برای من هم پیش آمده. آن چند روز را می توانید علامت سئوال بگذارید و کارتان را ادامه بدهید. به هر حال پس از مدتی با ثبت کارهایتان متوجه می شوید که به رفتارتان حساس شده اید و تمایلتان به  گناه کمتر شده است.